Adnan Menderes Üniversitesi Senatosu’nun 21.04.2010 tarih ve 2010/04 sayılı oturumunda oybirliği ile kabul edilen ADÜ-TARBİYOMER Yönetmeliğinin Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığına sunulmasını ardından 26.05.2010 tarihinde yapılan Yükseköğretim Yürütme Kurulu toplantısında Merkezin kurulması uygun görülmüştür. Ardından merkezin yönetmeliği Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
Merkezin kurulmasını sağlayan esas unsur, Üniversitemizdeki araştırıcılar tarafından Kalkınma Bakanlığı (eski adıyla Devlet Planlama Teşkilatı, DPT) 2010 proje çağrısı için teklif edilen ve 5 milyon TL toplam bütçe ile 2010 Yılı Yatırım Programına alınan “Tarımsal Biyoteknoloji ve Gıda Güvenliği Ar-Ge Merkezi” isim ve 2010K120410 nolu araştırma altyapı projesinin hayata geçirilmesidir. Bu proje ile kurulacak laboratuar altyapısının kurumsal bir yapı kazanması yanında proje hedefleri çerçevesinde tüm kamu ve özel sektör kuruluşlarına Ar-Ge hizmeti verebilmesini sağlamak üzere proje araştırıcı ekibinin çabaları ile Rektörlüğe bağlı Uygulama ve Araştırma Merkezimiz kurulmuştur. Merkezin amaçlarını aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür:
- Biyoteknoloji, moleküler genetik ve tanı, bitki doku kültürü, gıda güvenliği, yem güvenliği alanlarında planlanmış araştırmalarda kullanılacak entegre bir laboratuar altyapısı oluşturmak,
- Bitkisel ve hayvansal hastalık etmenlerinin moleküler tanılarının yapılabilmesi ve çevreye dost alternatif hastalık mücadele yöntemlerinin geliştirilmesi için biyoteknolojiyi AR-GE faaliyetlerinde kullanmak,
- Gıda kalitesi ve güvenliği ile fonksiyonel gıda-yem üretimine yönelik fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve duyusal analizlere dayalı Ar-Ge çalışmaları yapmak,
- Yörenin ya da bölgenin önemli bitki türlerinde genetik özelliklerin belirlenmesi, ıslahı ve seçilen üstün genotiplerin doku kültürü ile hızlı ve klonal olarak çoğaltmasına yönelik AR-GE çalışmaları yapmak ve
- Çiftlik hayvanlarında, verim özelliklerine yönelik genlerin tespiti ve ıslah programlarına entegrasyonuna yönelik araştırmalar yapmaktır.
Kalkınma Bakanlığı 2010 yılı yatırım programına alınan projenin devreye girmesi için geniş bir araştırıcı ekibi uzunca bir süreçte yoğun bir emek sergilemiştir. 2008 yılında Ziraat Fakültesi öğretim üyesi Prof.Dr. Orhan KARACA öncülüğünde Üniversitemiz ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesinden 10 araştırıcının katılımı ile “Sürdürülebilir Tarıma Dayalı Besicilik Araştırmaları ve Eğitimi Projesi” ve ardından 2009 yılında yine aynı araştırıcının öncülüğünde Ziraat, Veteriner ve Tıp Fakültesinden toplam 15 araştırıcının katılımı ile “Besicilikte Gıda Güvenliği Uygulama ve Eğitim Projesi” DPT’ye sunulmuş, ancak destek programına alınmamıştır. Ardından, daha önceki yıl sunulan proje geliştirilip revize edilerek Prof.Dr. Şükrü BOYLU yöneticiliğinde 12 kişilik araştırıcı ekibi ile 2010 yılında “Tarımsal Biyoteknoloji ve Gıda Güvenliği Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) Merkezi” başlığı altında sunulmuştur. Proje 5 milyon TL bütçe ile desteklenerek 2010 yılı yatırım programına alınmış ve projede kimi hususlarda revizyon istenmiştir. Bölgedeki kamu ve özel sektör kuruluşları ile yapılan görüşmeler sonucunda ortaya konan talepler ve araştırmacı insan kaynağı potansiyeli dikkate alınarak kurulacak merkez kapsamındaki alt laboratuarlar ve bunların bünyesinde yapılacak analizler yeniden gözden geçirilerek revize edilmiş ve DPT Müsteşarlığının onayına sunulmuştur. Bu süreçte Merkezin kuruluş çalışmaları tamamlanmış ve Merkez çatısı altında altyapının şekillendirilmesi ve işletilmesi faaliyetlerine başlanmıştır. Merkez Müdürlüğü görevini, merkezin kuruluşundan 31.06.2011 tarihine kadar Prof.Dr. Orhan KARACA, 01.07.2012 tarihinden 31.12.2012 tarihleri arasında ise araştırıcı ekibinden Yrd.Doç.Dr. Zeynel DALKILIÇ yürütmüştür.
Bölgesel/ülkesel sorunları araştırmaya yönelik, tarımsal biyoteknoloji, gıda ve yem güvenliği konularında güçlü laboratuarların oluşturulması Adnan Menderes Üniversitesi’nin misyonu gereği olarak kabul edilebilir. Bu amaçla hayata geçirilen proje kapsamında Üniversitemiz Güney Yerleşkesinde 1200 m2 kapalı alana sahip 2 katlı Merkez Laboratuar ve İdare binası inşaatına ait projeler hazırlanmıştır. Binada yer alan laboratuarlar, tarımsal biyoteknoloji birimi ile gıda ve yem güvenliği birimi olmak üzere iki ana kısım altında yapılandırılmıştır. Tarımsal biyoteknoloji birimi; moleküler genetik ve tanı, bitki doku kültürü ve hayvancılıkta üreme biyoteknolojileri olmak üzere üç alt birime bağlı 7 laboratuardan oluşmaktadır. Gıda ve yem güvenliği birimi ise; gıda ve yem ile ilgili araştırmalarda kullanılacak olan fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve duyusal (organoleptik) analizlere yönelik dört laboratuardan oluşmaktadır.
Projelendirme aşaması sonrası yapılan ihale ile inşaatın yapımını üstlenen yüklenici firmaya 2010 yılı Ekim ayında yer teslimi yapılarak bina inşaatına başlanmış ve kısa sürede inşaat tamamlanmıştır. Laboratuar ve idare binasının kullanıma açılması için ilk ihale kapsamında yer almayan gerekli diğer tesisat cihazlarının alınması ve ek yapıların (foseptik, kazan dairesi, trafo ve trafo binası ile tesisat işlerinin yapımı) inşa edilmesine yönelik daha küçük çaplı ikinci bir ihale ise 2011 yılı Haziran ayı içerisinde yapılmıştır. İhale kapsamındaki işler tamamlanıp geçici kabul yapıldıktan sonra proje kapsamında alınması öngörülen cihazların satın alınmasına yönelik süreç başlatılmıştır. Projenin 2012 yılı bütçesi kapsamında yer alan cihazların alımıyla birlikte 2012 yılı bahar aylarında laboratuarlar araştırıcıların hizmetine sokulacaktır.
Güney Yerleşkemiz’de yer alan ADÜ-TARBİYOMER laboratuarları, ilimizin ve bölgemizin tarımsal üretim sorunlarına çözüm üretebilmek için, özel sektör ve kamu kuruluşları araştırma geliştirme ihtiyaçlarına odaklanacaktır. Üniversitemizde oluşturulan bu altyapı çok sayıda genç araştırıcının yetiştirilmesine ve ulusal veya uluslar arası araştırma fonlarından birçok araştırıcının çok daha kolay finansal destek bulmasına olanak sağlayacaktır. Böylece, bilim insanlarımızın da daha nitelikli araştırmalara imza atabilme şansları arttırılmış olacaktır.